Türkiye’nin Haritacılık Tarihine Işık Tutan Müze

0

BEĞENDİM

0

Haritacılık Müzesi, farklı dönemlere ve bölgelere ait tarihi haritaların yanında, bunların hazırlanmasında kullanılan ölçme ve kıymetlendirme aletleriyle Türkiye’nin haritacılık geçmişine ışık tutuyor.

Haritacılık Müzesi, Türkiye’nin tek milli haritacılık kurumu olan Harita Genel Müdürlüğü’nün kurulmasından itibaren kurumda görev almış personel tarafından kullanılan, geçmişe şahitlik etmiş ölçme aletleri ve makineler, haritalar ve haritacılıkla ilgili diğer objelerle harita tarihini gelecek nesillere aktarıyor.

AA muhabirinin müze yetkililerinden aldığı bilgilere göre, Milli Savunma Bakanlığı Harita Genel Müdürlüğünün Cebeci Kışlasında konuşlu Haritacılık Müzesi ilk olarak, 1928’de Albay Abdurrahman Aygün’ün katkılarıyla “Alet Müzesi” adı altında oluşturuldu. Ancak bu girişim zamanla bilinmeyen nedenlerle yeteri kadar sürdürülemedi ve müzenin faaliyeti durduruldu.

1971’de dönemin Harita Genel Müdürü Korgeneral Şükrü Olcay tarafından müzenin yeniden faaliyete geçmesi gündeme geldi. Arşivlerdeki tarihi harita, malzeme ve aletler alınarak, 2 Mayıs 1971’de müze yeniden açıldı.

Mevcut binasındaki eser sayısı 1990’dan itibaren 670’e çıkarılan müzede 2003’te Harita Genel Müdürlüğünün kurucusu Korgeneral Mehmet Şevki Ölçer anısına, müzenin girişinde özel bölüm hazırlandı.

Bu bölümde, Türkiye’de modern haritacılığı başlatan ve “modern Türk haritacılığın mimarı” olarak kabul edilen kurucu ve ilk Genel Müdür Korgeneral Mehmet Şevki Ölçer’e ait okul diploması ve nişanlarının yanı sıra makam masası, koltuğu, kendisine ait ölçüm aletleri, şahsi eşyaları ile Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak tarafından gönderilen telgraflar yer alıyor.

Resim galerisi, tarihi haritalar ve ölçme aletleri bölümlerinden oluşan müzenin tarihi kabartma haritalar bölümünde, 1880-1895 yılları arasında Harp Okulu harita sınıfı öğrenci ve öğretmenleri tarafından yapılan kabartma haritalar yer alıyor. Deniz kumu, reçine, ahşap ve benzeri malzemeden tamamen el emeğiyle yapılmış, Osmanlı Devleti’nin farklı bölgelerine ait kabartma haritalar, döneminin ilk örnekleri kabul ediliyor.

Türk modern haritacılığının ilk örneği: Eskişehir Haritası

Müzenin kağıt haritalar bölümünde, 19’uncu yüzyıldan günümüze değişik teknik ve ölçeklerde çeşitli amaçlar için üretilmiş haritalar yer alıyor. Osmanlı Devleti’nin en geniş sınırlarına ulaştığı dönemi yansıtan “Osmanlı Devleti Genel Haritası” da bu bölümde sergilenen önemli haritalar arasında dikkati çekiyor.

Yine bu bölümde, Türk modern haritacılığının başlamasıyla beraber ilk üretilen 1896 tarihli ve 1/10.000 ölçekli Eskişehir Haritası sergileniyor.

1921’de Kurtuluş Savaşı devam ederken, ordunun savaşta gözü durumunda olan mevcut haritaların yetersiz kalması sonucu Atatürk’ün emirleri doğrultusunda hazırlanan “Sakarya Haritası” da bu alanda yer alıyor. Savaşın kazanılmasında büyük faydası olan ve 20 gün içinde hatırlanan 1/100.000 ölçekli bu harita, müzenin en çok dikkat çeken eserleri arasında yer alıyor.

Ankara’nın 1924’te hazırlanan ilk şehir planı

Müzede, Ankara’nın 1924’te hazırlanan ilk şehir planı da sergileniyor. Planda, başkentteki kamu binalarıyla Sıhhiye, Ankara Palas Oteli, Hacı Bayram Camisi, Hamamönü, Ankara Kalesi, At Pazarı ve Hacettepe Mahallesi gibi Ankara’nın eski dönemlerini yansıtan yerleri görülebiliyor.

Müzede bunların yanında 1885’ten günümüze haritacılık alanında kullanılan çeşitli aletler de yer alıyor. Bunlar arasında, Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz’in oğlu Yusuf İzzettin Efendi tarafından müzeye armağan edilen kendine ait 114 parça pergel ve sulu boya takımı ön plana çıkıyor.

Türünün tek örneği Haritacılık Müzesi’nde

Yine bu bölümde, İkinci Dünya Savaşı öncesi 1938’de Almanya’dan satın alınan fotogrametri aleti de sergileniyor. Dönemin en iyi fotogrametri aletlerinden biri kabul edilen alet, İkinci Dünya Savaşı sonrasında üretici firmanın da savaştan etkilenerek dağılması ve aynı modeli bir daha üretememesi nedeniyle, “türünün tek örneği” olma özelliği taşıyor.

Müzede, haritalar ve aletlerin yanında bir de resim galerisi de yer alıyor. Galeride, haritacı ve asker ressamların yaptığı tabloların yanı sıra Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifi üzerine, 1938-1943 yılları arasında 6 yıl devam eden “Yurt Gezileri” programı kapsamında, dönemin ünlü ressamlarının Anadolu’nun çeşitli illerinde yaptığı tablolardan 22’si sergileniyor. Abidin Dino, Eşref Üren, Mahmut Cuda ve Ayetullah Sümer gibi ressamların yaptığı tablolar, dönemin Türkiye’sini anlatması bakımından belge niteliği taşımasıyla beraber döneme ait yaşam, mimari ve coğrafyaya da ışık tutuyor.

İçerdiği eserlerle kendi alanında Türkiye’de tek olma özelliğine sahip Haritacılık Müzesi, ziyaretçilerini bekliyor.