“Putin çöküşe sandığımızdan daha yakın”

0

BEĞENDİM

0

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in önemli bir bölgesel müttefikini kaybetmesi Moskova’yı kritik bir anda zayıflattı. Ukrayna sahadaki üç yıllık çatışmayı yavaş yavaş kaybediyor. Rusya ise dünya ile giriştiği ekonomik yarışı yavaş yavaş kaybediyor. Kremlin’in petrol ihracat gelirleri yüksek yoğunluklu bir savaşı sürdürmek için yeterli değil. Ve Vladimir Putin’in çevresinde Rusya’ya bir ruble bile ödünç para verebilecek kimse kalmadı.

Rusya’nın aşırı ısınmış, askeri-Keynesçi savaş ekonomisi, kalifiye insan gücünden yoksun kaldı. Müttefik ablukasıyla geçen üç yılın ardından batan ekonomi 1917’nin işlevsiz Alman savaş ekonomisine çok benziyor.  

Putin’in Ukrayna’daki stratejik zaferi iki hafta önce kaçınılmaz olmaktan uzaktı ve Esad rejimi bir iskambil kulesi gibi çöküp Putin’in Orta Doğu ve Sahel’deki itibarını paramparça ettikten sonra şimdi daha az kaçınılmaz. Putin, Arap dünyasındaki tek devlet müttefikini kurtarmak için hiçbir şey yapamadı.

“RUS GÜCÜNÜN SINIRLARI ORTAYA ÇIKTI”

Bluebay Asset Management’ta bölge uzmanı ve Chatham House üyesi olan Tim Ash, “Rus askeri gücünün sınırları ortaya çıktı” dedi. Ash’e göre Türkiye artık bölgenin efendisi. Türk kuvvetleri mahsur kalan Rus generalleri kurtarmak için devreye girmek zorunda kaldı. Ash, “Putin şimdi Ukrayna barış görüşmelerine zayıf bir pozisyonda giriyor” dedi.

Trump 2016’da ABD seçimlerini kazandığında, kameraların önünde Putin ile olan yakınlığını yalanlayarak Rusya’ya 40 farklı yaptırım uyguladığını söyledi. O zamandan beri Putin’i ilhak edilmiş (ancak fethedilmemiş) Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporizhia’nın dört oblastının hepsini alamayacağı konusunda da uyarmaya devam ediyor.

Kremlin, ABD’de tartışmalı bir seçim sonucunun ardından ABD demokrasisini dünya çapında itibarsızlaştıracak ve aylarca sürecek bir kargaşaya bel bağlamıştı. İşte bu nedenlerden dolayı ara dönem Rusya için acımasız bir hayal kırıklığı oldu.

Riddle Russia‘dan Anton Barbashin, Rusya liderlerinin Trump’ın hem Kiev’e hem de Moskova’ya ültimatom vermesini beklediğini söylüyor: Volodymyr Zelensky barış şartlarını reddederse, ABD tüm askeri yardımı kesecek; Putin ayak dirediğinde, ABD askeri bahsi yükseltecek ve Rus ekonomisine de bomba atacak.

“EKONOMİ BU ŞEKİLDE UZUN SÜRE VAR OLAMAZ”

Aslında Rusya ekonomisi iki yıl boyunca iyi dayandı ancak çatışmaların üçüncü yılına geldiğimizde süreç daha da zorlaşmaya başladı. Rusya Merkez Bankası enflasyon sarmalını engellemek için faiz oranlarını %21’e çıkardı. Rusya’nın en büyük, Avrupa’nın ise üçüncü büyük bankası olan Sberbank’ın CEO’su German Gref, “Ekonomi bu şekilde uzun süre var olamaz. Bu, işletmeler ve bankalar için muazzam bir zorluk” dedi.

Sermayesinin yüzde ellisinden fazlası hükümetin denetiminde olan Rus savunma devi Rostec’in başkanı Sergei Chemezov, parasal sıkışmanın tehlikeli hale geldiğini söyledi. “Böyle devam edersek, çoğu şirket esasen iflas edecek. %20’nin üzerindeki oranlarda, kâr edebilen tek bir işletme bilmiyorum, bir silah tüccarı bile” dedi.

Sovyet askeri sanayi kompleksinin yeniden canlanması – Fransız istihbarat analisti Pierre-Marie Meunier’den ödünç alınan bir terimle – ekonominin geri kalanını yiyip bitiriyor. Genç ve iyi eğitimli yaklaşık 800 bin kişi ülkeyi terk etti. Savaşta yaşamını yitiren veya sakatlananların sayısı ise yarım milyona yaklaşıyor.

RUSYA’DA İŞ GÜCÜ AÇIĞI: 5 MİLYON KİŞİ

Rusya’nın Dijital Ağlar bakanı, ülkede Bilgisayar Teknolojileri alanında çalışan açığının yaklaşık 600 bin olduğunu söylüyor. Savunma sanayiinde ise 400 bin boş pozisyon var. Toplam işgücü açığı yaklaşık 5 milyon.

Zelenograd Nanoteknoloji Merkezi Başkanı Anatoly Kovalev ise, sektörünün ekipman eksikliğinden dolayı felç olduğunu söyledi. “Kalifiye uzman sıkıntısı var: mühendisler, teknoloji uzmanları, geliştiriciler, tasarımcılar. Sektör için personel yetiştiren neredeyse artık hiç kolej ve teknik okul yok” dedi.

Tüm fosil yakıtlardan elde edilen toplam ihracat geliri 2022 ortasında günlük yaklaşık 1,2 milyar dolar (940 milyon sterlin) seviyesinde seyrediyordu. Son 10 aydır veriler üst üste düşüş gösteriyor ve şu anda zar zor 600 milyon dolar seviyesinde. Kremlin bütçeden bunun bir kısmını alıyor ancak bu, bir şekilde GSYİH’nın onda birini yutan bir savaş makinesini finanse etmek için çok az.

RUSYA SUUDİLERLE DE KARŞI KARŞIYA

Petrol vergisi gelirleri, Uralların varil başına ortalama 65 dolar olan fiyatına göre Kasım ayında 5,8 milyar dolara düştü. Bu fiyat daha da düşebilir. Rusya, Asya pazarlarında Suudi Arabistan ile yeni başlayan bir fiyat savaşıyla da karşı karşıya.

Putin açığı kapatmak için Ulusal Varlık Fonu’na baskı yapıyor. Likit varlıkları son 16 yılın en düşük seviyesi olan 54 milyar dolara düştü. Altın rezervleri son 15 ayda 554 tondan 279 tona geriledi.

JP Morgan, gelecek yıl aşırı küresel arzın Brezilya, Guyana ve ABD kaya petrolünden artan üretim nedeniyle günde 1,3 milyon varile ulaşacağını söyledi. Rusya merkezli doğalgaz ve petrol şirketi Rosneft’in icra kurulu başkanı İgor İvanoviç Seçin, dostu Putin’e gelecek yıl için petrolde 45-50 dolara hazırlanmasını söyledi. Enflasyona göre ayarlandığında, bu 1980’lerde Sovyetler Birliği’ni iflas ettiren seviyelerle aynı.

Seçin 2012 yılından bu yana Rosneft’in icra kurulu başkanı olarak görev yapıyor. Aynı zamanda bir Rus hükümet yetkilisi ve elbette bir oligark. Rusya devlet başkanı Vladimir Putin’in yakın bir müttefiki ve fiili yardımcısı olarak kabul edilirken, Darth Vader takma adıyla bilinmektedir.

G7’nin karmaşık petrol yaptırımlarının amacı – bir ay öncesine kadar – küresel petrol arzını kısıtlamadan ve Batı’daki yaşam maliyetini kötüleştirmeden Putin’in gelirini tüketmekti. Bu kısmen başarılı oldu. Rusya, Baltık ve Karadeniz limanlarından Hindistan ve Çin’deki alıcılara petrol göndermek ve sıkı bir pazarlık yapmak zorunda kaldı.

Uluslararası Enerji Ajansı, Ural ham petrolündeki indirimin 2023-2024 yılları arasında ortalama 15 dolar olduğunu ve Putin’i günlük 75 milyon dolarlık ihracat gelirinden mahrum bıraktığını tahmin ediyor.

İHALELER BİR BİR İPTAL EDİLDİ

Rusya teknoloji yaptırımlarını aşabilir ancak sistemleri batılı yarı iletkenlere göre yapılandırıldığı için kullanılan çiplerin çoğu (ABD’nin istemediği) Çinli tedarikçiler tarafından kolayca değiştirilemez. Çipler küresel karaborsada yüksek primlerle satın alınıyor ve güvenilir değiller.

Rusya Sanayi Bakanlığı, Texas Instruments, Aeroflex ve Cypress’in çiplerinin yerini alacak analoglar geliştirmeye çalışıyor ancak ekim ayında üç ihalenin de başarısız olduğu açıklandı. Milandr devre şirketinden Alexey Novoselov, Rusya’nın 90 nanometre veya altındaki çipleri üretmek için gereken yalıtkan teknolojileri elde edemediğini söyledi. Bu ülkenin en karanlık çağa girdiğini de ispatlar nitelikte.

ABD üç hafta önce Gazprombank ve küresel işlemlerle bağlantılı 50’den fazla Rus bankasına yaptırımlar uygulayarak ilmiği sıkılaştırdı. Bu da Rusya’nın karaborsada enerji ticareti yapma ve teknoloji satın alma yeteneğini büyük ölçüde karmaşıklaştırdı. Rubleyi kısa süreliğine çökertti. 

ÇİNLİ YATIRIMCI DA ZARARDA

Çin bankaları Rus UnionPay kartlarını kabul etmeyi bıraktı. Çin basını, ihracatçıların Yandez veya Wildberries gibi Rus e-ticaret sitelerinden çekildiğini, çünkü üçüncü taraflar aracılığıyla yapılan ödeme ücretlerinin artık ince kar marjlarını karşılamadığını söylüyor. Bazıları paralarını Rusya’dan çekemedi ve büyük kayıplarla karşı karşıya.

Çok az kişi Sovyet rejiminin ani ve tamamen çöküşünü öngördü, ancak ekonomik çöküşün ve emperyal aşırılığın tüm belirtileri 1989’da yaşananlarla hemen hemen aynı.

Meseleleri bir sonuca bağlamak için Orta Doğu’da yalnızca bir değişiklik daha yeterli olacak. Suudiler pazar payını geri kazanmak için dünyayı ucuz ham petrolle doldurmaya karar verirse -çoğunun tahmin ettiği gibi- petrol 40 doların altına düşecek ve Rusya ekonomisi kontrolden çıkacak. İşte bu nedenle Ukrayna savaşı Riyad’da sona erebilir.

*** The Daily Telegraph‘ın Ekonomi Editörü Ambrose Evans-Pritchard tarafından kaleme alınan analiz yazısıdır.