Kamu çiftlik gibi

0

BEĞENDİM

0

Cem YILDIRIM

Demirören Holding, 2018 yılında Hürriyet, CNN Türk, Kanal D gibi kurumları bünyesinde barındıran Doğan Medya Grubu’nu satın almak için Ziraat Bankası’ndan kredi kullandı. Ancak ancak geri ödemeye gelince aksaklık üstüne aksaklık yaşandı.

TBMM’ye sunulan Ziraat Bankası Sayıştay raporuna göre, XX048588 müşteri numarasıyla takip edilen Demirören Grubu’na banka yönetimi tarafından 2018 yılında 700 milyon dolar proje kredisi 100 milyon dolar da işletme kredisi olmak üzere 800 milyon dolar verildi. 2 yıl anapara ödemesiz, 10 yıl vadeli verilen krediye yüzde 6.5 faiz uygulandı.

İKİ KEZ YAPILANDIRILDI

Ancak daha sonra işletme sermaye kredisi 100 milyondan 250 milyon dolara çıkarıldı. Firma ödemelerde zorlanacağını belirterek kredinin yapılandırılmasını istedi. Banka yönetimi 2019’da ilk yapılandırmayı yaptı, 2022’de de ikinci bir yapılandırma daha istedi. Faiz de önce yüzde 6’ya sonra yüzde 4’e düşürüldü.

Sayıştay, iki kez yapılandırma kolaylığı sağlanmasına rağmen bu süreçte ‘teminatlar dışında tahsilat sağlanamadığını’ rapor etti.  Firmanın kredi anapara ödemesini dahi vade tarihine göre eksik yaptığını belirterek, şu uyarılarda bulundu:

‘YASAL TAKİBE ALINSIN’

“Kullandırılan kredilerin tahsil ve tasfiyesinin sağlanabilmesi için firmanın finansal yapılarının yakından takip edilmesi, yapılandırma koşullarında aksamaların yaşanması halinde yasal takip dahil her türlü tedbirin zaman geçirilmeden alınması önem arz etmektedir.”

Zarardaki firmaya kredi

Sayıştay raporunda, firmanın mali durumuna yönelik raporlarda, grubun faaliyet kârı dahi elde edemediği, krediden önceki son 3 yıl itibariyle 2015 yılında 131 milyon, 2016 yılında 86 milyon ve 2017 yılında 264 milyon lira dönem zararı ettiği tespiti yaptı.

Kredinin alındığı 2018 yılını 3.1 milyar lira net dönem zararıyla kapattığı, öz kaynakların tamamen yitirildiği için zararın yabancı kaynaklara sirayet ettiği tespiti de yapıldı. Devasa kredi aktarılan grubun aslında daha baştan kredi geri ödeme kabiliyeti olmadığı belirtildi. 

Gazete binasını bankaya devretti

Doğan Holding’den satın alınan Hürriyet, Kanal D, CNN Türk ve birçok medya kanalı ve gazete için kredi çeken Demirören Holding, bu yıl ödemesi gereken 70 milyon dolarlık taksidin bir kısmını karşılamak için yayın grubuna ait çok sayıda gayrimenkul ve taşınmazı Ziraat Bankası’na devretti.

TCDD’nin zararı çığ gibi büyüyor

TCDD’nin zararı her geçen yıl artıyor. 2018 yılında 2 milyar 557 milyon TL olan zarar, 2023 yılında 11 milyar 491 milyon TL’ye ulaştı.
Sayıştay raporunda, TCDD’nin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan yol bakım ve onarım giderleri karşılığını uzun zamandır alamadığı belirlendi. Bakanlığın, TCDD’ye 2 milyar 68 milyon TL borcu var. TCDD tarafından işletilen demiryolu hatlarında elektriği sağlayan iletim hat yapım bedelleri de TEİAŞ’tan alınamadı. TEİAŞ’ın birikmiş borcu 147 milyon 853 bin 325 liraya ulaştı.

FAZLADAN 22 MİLYON

Sayıştay raporuna göre TCDD, “Ali Fuat Paşa Köprülü Kavşağı ve Bağlantı Yolları” yapımında revize birim fiyatı yanlış hesapladı, yükleniciye KDV hariç 21 milyon 854 bin TL fazla ödeme yapıldı. “Sincan Batı Demiryolu Bağlantısı Üstyapı ve Elektrifikasyon İşleri’’ yapımında da revize birim fiyat hesabı yapılmadığı belirlendi.

KAZA ‘GELİYORUM’ DEDİ

Sayıştay raporu, trenlerde yaşanan kazalara da ışık tuttu. TCDD’de toplam 3 bin 544 makinist var ve bunlardan 250’si geri hizmette çalıştırılıyor. Makinistlerin lokomotif üzerinde uzun süre kalması ise personelden kaynaklanan kazalara yol açıyor.
Sayıştay 2022’de yaşanan 37 kazanın personel kaynaklı olduğunu; bu kazaların 9’unda makinist çalışma süresinin 11 saatin üzerinde olduğunu açıkladı. 2023 yılında da personel kaynaklı 13 kaza yaşandı. 

Çalışmadan maaş alan torpilliler

Muhalif belediyelere destek vermeyen ve paylarını kesen İller Bankası’nda, hiç işe gitmeden maaş alan 62 kişilik “Bankamatik Ordusu” olduğu belirlendi. 
Aralarında eski genel müdür yardımcıları, daire başkanları, uzmanlar, muhasebeci ve şef garsonların da bulunduğu 62 kişi, ‘Çalışıyor’ görünmesine rağmen işe gitmeden aydan aya maaş alıyor.

KAYNAK İSRAFI

TBMM’ye sunulan Sayıştay raporunda, “Bu personelin banka faaliyetlerine herhangi bir katkısı bulunmamakta ve kaynak israfına yol açmaktadır” denildi.
Raporda “Bankanın Ar-Ge biriminde 1 kurul başkanı, 4 müşavir (E. genel müdür yardımcıları), 2 müdür, 22 kıdemli uzman (E. daire başkanları), 9 teknik uzman, 14 uzman, 4 yönetim personeli, 1 muhasebeci, 3 büro personeli, 1 şef garson yrd. (İşçi), 1 garson (İşçi) olmak üzere toplam 62 personel görev yapmaktadır” denilerek şu bilgiler verildi:

DÜZENLİ ÖDEME

“Birikim ve deneyim sahibi olan bu personele düzenli maaş ödemesi yapıldığı halde deneyimlerinden faydalanılmadığımevzuatta öngörülen görevlerin de fiili olarak yerine getirilmediği tespit edilmiştir. Bu personelin banka faaliyetlerine herhangi bir katkısı bulunmamakta ve bu durum kaynak israfına yol açmaktadır. Kaynakların daha verimli ve etkin kullanılması açısından, Ar-Ge biriminde düzenli maaş ödenen personelden, banka faaliyetlerine katkı sağlayacak şekilde faydalanılması gerekmektedir.” 

Çaykur’un 6 milyarlık borç batağı

Türkiye’de günde 250 milyon bardak çay içiliyor ancak pazarın hakimi olan ve çaya sürekli zam yapan Çaykur zarar ediyor.

Sayıştay raporuna göre, yıllarca karda olan ve 2017’de Varlık Fonu’na devredilince zarar etmeye başlayan Çaykur, son 2 yıl hariç hep zarar etti. Yönetim kurulu başkanlığını eski AKP Rize İl Başkanı İshak Alim’in kardeşi Ziya Alim’in yürüttüğü Çaykur, 2023 yılında 25.7 milyar TL de kredi kullandı. Kurumun çeşitli bankalara halen 5 milyar 822 milyon 700 bin TL borcu var.

YÖNETİCİLER AKP’Lİ

2023 yılındaki yönetim kurulu üyelerinden Ekrem Yüce AKP’den Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı oldu. Hikmet Ayar ise AKP’den Rize Milletvekilliği yaptı. Zeki Karaloğlu da AKP Rize İl Başkanlığı görevinde bulundu.

Çaykur Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Ziya Alim, yönetim kurulu üyesi ve genel müdür yardımcıları Zeki Karaoğlu ile Erdinç Hatinoğlu ve yönetim kurulu üyeleri Ekrem Yüce, Mehmet Arabacı ile Hikmet Ayar’a 2023’te brüt 938 bin 845 TL ödendi.

TOKİ ucuz konut görevini unutmuş

Yoksul vatandaşa ucuz konut sağlamak amacıyla kurulan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın (TOKİ) AKP iktidarı döneminde yaptığı sosyal donatıların sayısı açıklandı. 
Her yıl 100 bin konut hedefi belirleyen TOKİ, 2003 yılında 1 milyon 325 bin 338 konut sayısına ulaştı, 914 bin 252 konut hak sahiplerine teslim edildi. 2023 yılında ise 121 bin 13 afet konutu yapıldı.

KAMU BORÇ TAKTI

2003-2023 yılları arasında TOKİ tarafından 631 okul, 532 spor salonu, 12 yurt, 95 pansiyon, 2 bin 166 işyeri, 44 kütüphane, 912 cami, 52 kamu hizmet binası ve 188 millet bahçesi inşa edildi.

Öte yandan SGK belediyelerden alacağı borçların peşine düşerken TOKİ’ye de borçlu kurum ve kuruluşlar da açıklandı. 2023 yılı itibarıyla kamu kurum ve kuruluşlarının 33 milyar 522 milyon 561 bin TL borcu bulunuyor.

TOKİ’ye 2023 yılında AKP’de olan Uşak Belediyesi’nin 4 milyon 892 bin TL, Trabzon Ortahisar Belediyesi’nin 70 milyon 791 bin TL, İstanbul Esenler Belediyesi’nin de 6 milyon TL borcu var.
TOKİ ayrıca, şahıslara yapılan konut ve işyeri satışlarından doğan alacaklarını da tahsil edemedi. Şahıslardan yaklaşık 462 milyon lira alacağı bulunuyor. 

Metal malzemeler dışarıda çürüyor

Sayıştay raporları, 1935 yılında kurulan Cumhuriyet mirası Eti Maden’in kaderine terkedildiğini tespit etti.

2017 yılında Varlık Fonu’na devredilen Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne ilişkin Sayıştay’ın 2023 yılı raporunda, işletmelerde bulunan stok ve malzeme ambarlarının yetersiz olduğu, kimyasal malzemeler ile üretim tesislerindeki makine, cihaz, yedek parça ve ekipmanları depolayabileceği kapalı alanların olmadığını belirledi.

AÇIKTA ÇÜRÜYOR

Raporda, “Satın alınan malzemenin olumsuz hava koşullarına maruz şekilde açık alanda bekletildiği, demontaj malzemelerinin de tutanak ile teslim edilmediği görülmüştür” denildi.
Rapordaki tespitlerde şöyle:

“Kırka İşletme Müdürlüğü’nde birçok metal ağırlıklı malzeme olumsuz dış hava şartlarında ve açık alanda korozyona (Aşınma, çürüme, paslanma) maruz kalarak aylarca bekletilerek zarar gördü. Kapalı alandaki elektrik aksamı yoğun olan makine ve ekipmanların ise düzensiz ve uygunsuz koşullarda muhafaza edilmeye çalışıldı.”  

TAMAMEN KORUMASIZ

Sayıştay raporunda ayrıca, “Kurumun ihracat ürünlerinin Bandırma Liman Tesisleri’nde gemilere yükleme işlemlerinde kullanılan bantlar ile nakledilen ürünlerin de hava şartları karşısında korumasız olduğu” vurgulandı.

Devleti temsile bile zahmet etmiyorlar

Sayıştay, özel şirketlere devredilen 11 limanda kamuyu temsil eden yönetim kurulu üyelerinin toplantılara bile gitmediğini saptadı.

Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nde yapılan denetim sonucu hazırlanan Sayıştay raporunda şu tespitlerde bulunuldu:

“TDİ mülkiyetinde bulunan ve işletme hakkı devredilen limanlardaki şirketlerin yönetim kurullarında TDİ’yi temsilen görev yapan üyelerin faaliyetlerini uygun şekilde yürütmedikleri görülmüştür.”

Yönetim kurulu üyelerinin toplantılarda TDİ hak ve menfaatlerini, Özelleştirme Yüksek Kurulu Kararlarını ve İşletme Hakkı Devri Sözleşmelerine aykırı bir karar alınması durumunda bu karara şerh düşerek, bildirmesi gerekiyor. Sayıştay’a da bu kapsamda bir rapor sunulamadığı belirtildi.

GÖREV YAPMIYORLAR

Sayıştay raporunda Hopa, Rize, Kuşadası, Antalya, Marmaris, Çeşme, Trabzon ve Alanya Limanlarında TDİ adına işletici şirketlerin yönetim kurullarında görev alan üyelerin bilgileri TDİ’ye sunmadığı vurgulandı.

Dikili, Giresun ve Sinop limanlarına ilişkin 2023 yılına ait raporların TDİ’ye sunulduğu ancak bu raporların da nitelikli olmadığı kaydedildi.