Salgınların iki ana nedeni: El Nino ve iklim değişikliği

0

BEĞENDİM

0

EMRE ERGÜL

Yıl 2015-16… Okyanus sularının ısınmasına neden olan El Nino ha­va olayı meydana geldi, etkisi 1 yıl sürdü. Tarihe geçen üç “en sert” El Nino döneminden bi­riydi. (Diğer ikisi, 1982-83 ve 1997-98’di). Güney Amerika ülkeleri Venezüela ve Brezil­ya’da sıtma, Pasifik Adaları’n­da dang humması, Asya ülke­leri Hindistan ve Bangladeş’te kolera vakaları patladı.

Dünya, 2018-19’da bir başka El Nino dönemi yaşadı ancak etkisi 2015-16 gibi sert olmadı. Temmuzda yeni bir El Nino dö­nemine girdik… Sağlık uzman­ları endişeli: Dünya çapında halk sağlığı tehlikeye uğrayabi­lir, çünkü bu kez El Nino’ya en az onun kadar tehlikeli bir şey eşlik ediyor: İklim krizi…

İngiliz Financial Times ga­zetesine konuşan Hawaii Üni­versitesi’nden araştırmacıla­ra göre, “insanların karşılaştığı tüm bulaşıcı hastalıkların yak­laşık yüzde 58’i iklim değişik­liği nedeniyle daha da kötüle­şebilir.” Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı’ndan (UKH­SA) Richard Gleave de aynı dü­şüncede: “İklimimiz değişme­ye devam ettikçe, olumsuz hava olayları daha yaygın ve daha yo­ğun hale geliyor, bu da hastalık­ların yayılması için uygun ko­şullar yaratıyor.”

Uzmanlara göre, El Nino ve iklim krizinin “cephedeki en büyük silahları” ise sıtma, dang humması ve lyme has­talığını yayan sivrisinekler ve keneler. Örneğin şiddetli sel felaketleri, Pakistan ve Bang­ladeş gibi ülkelerdeki dang humması salgınlarını artır­dı. Bangladeş’te bu yıl şu ana kadar 157 bin dang humması görüldü, ölenlerin sayısı 778’e ulaştı. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, bunun nedeni olumsuz hava koşulları ve sı­caklıklar yüzünden sivrisinek nüfusunun artması…

Tropikal ve subtropikal böl­gelerde görülen dang humma­sı, insanlara sivrisinekler ara­cılığıyla bulaşıyor. Kuluçka döneminden sonra genel ola­rak hafif ateşe yol açan has­talık, bazı vakalarda ölüme neden oluyor. Vaka sayıları, genellikle yağış dönemleri ola­rak bilinen mart, haziran, eylül ve aralık aylarında artış göste­riyor. Bilim insanları, yüksek sıcaklık ve uzun süren yağış­ların sıtma ve dang humma­sı taşıyan sivrisineklerin art­masına sebep olduğunu be­lirtiyor. Bu hastalığa yol açan sivrisinek türünün su biri­kintilerinde larva oluşturma­sı nedeniyle muhtemel üreme alanlarının sürekli ilaçlanma­sı gerekiyor. Bangladeş’te daha önce dang humması nedeniy­le bir yıl içinde gerçekleşen en fazla ölüm 2022’de 281 olarak kayıtlara geçmişti.

Çok uzağa gitmeyelim… Siv­risinek bağlantılı hastalık­lar Avrupa’da da artıyor. Asya Kaplan sivrisinekleri yüzün­den Fransa’daki dang humması vaka sayısı “uçuşa geçti.” 2009- 2021 yılları arasında ülkede toplam 48 dang humması vaka­sı görülürken; sadece 2022’de 65 vaka kayıtlara geçti.

DSÖ Halk Sağlığı Direktö­rü Maria Neira’nın mesajı net: “İklim değişikliğinin sağlık üzerindeki sonuçlarına hazır­lıklı olmamız gerekiyor. İklim değişikliği sağlığımızı etkili­yor; buna göre daha iddialı bir şekilde tepki vermemiz gereki­yor. İnsan sağlığı, hayvan sağ­lığı, çevre sağlığı ve çevre ara­sındaki etkileşime bakmak ya­pabileceğimiz en iyi şeylerden biri. İklim değişikliğini azaltır­sak, sağlık açısından faydaları çok büyük olacak.”