Web’in mucidinden üç kehanet

Kemalettin BULAMACI

Her ne kadar, internetin icadı ve geçmişi, ABD’nin İleri Araştırma Projeleri Ajansına (ARPA) ve 1969’de oluşturulan ARPAnet’e dayansa da günümüz internetini İsviçre’deki CERN araştırma enstitüsünde görev yapan Tim Berners-Lee’ye borçluyuz. Berners-Lee’nin, W3 yani World Wide Web (Dünya Çapında Ağ) ismini verdiği sistem 1989 yılında bulundu.

Meslektaşları ile bilgi alışverişi için oluşturduğu sistem,CERN’in bu sistem üzerindeki patentleri kaldırması ile geçtiğimiz 35 yılda mevcut duruma geldi. Tim Berners-Lee, halen kullandığımız HTML, HTTP, URL ve web tarayıcı teknolojilerinin prensiplerini ortaya koyan kişi.

CNBC televizyonuna web’in 35’inci yılı münasebetiyle verdiği röportajda, Ainternetin ancak hayal edebileceğimiz şekillerde gelişmeye devam edeceğine inandığını belirterek, gelecekle ilgili üç önemli kehanette bulundu; Herkesin kişisel yapay zekâ asistanı olacak, verilerimizin kontrolü bizim olacak ve dev şirketlerden birisi veya birkaçı parçalanacak.

Herkesin kişisel bir yapay zekâ asistanı olacak

Berners-Lee’nin büyük tahminlerinden biri yapay zekânın web ile etkileşim şeklimizi değiştireceği yönünde.

Berners-Lee, bir gün doktorlarımıza, avukatlarımıza ve bankacılarımıza benzer şekilde bizim için çalışan yapay zekâ asistanlarımızın olacağını düşünüyor. “Tahmin ettiğim şeylerden biri güvenebileceğiniz bir yapay zekâ asistanına sahip olmanız ve bu sizin için tıpkı bir doktor gibi işe yaraması” diyen Tim Berners-Lee, ancak insanlığın, bunun için bir savaş vermesi gerektiğinin altını çiziyor.

Berners-Lee’nin öngördüğü bir diğer şey de hepimizin verilerimiz üzerinde tam kontrole sahip olacağı bir web. Dolayısıyla, verilerimizin sahipliğini Google, Meta, Amazon, Apple, Microsoft ve diğer teknoloji devlerine devretmek yerine, verilerimize bir veri deposu veya “pod” aracılığıyla sahip olabileceğiz. Berners-Lee, bu iddiasını “Veri bölmenizi dijital alanınız olarak düşüneceksiniz, onu çok rahat ettiğiniz bir şey olarak düşüneceksiniz” diye açıklıyor.

Berners-Lee, kendi girişimi olan Inrupt şirketinde de bu teknoloji üzerinde çalışıyor. Şirket, 2022’de Forte Ventures, Akamai ve Glasswing Ventures gibi risk sermayesi şirketlerinden 30 milyon dolar topladı. Inrupt, Solid protokolü adı verilen ve “günümüzde Web uygulamalarının çalışma şeklini kökten değiştirmeyi amaçlayan, gerçek veri sahipliğinin yanı sıra gelişmiş gizlilik sağlayan” bir gelişme üzerine çalışıyor.

Berners-Lee’nin gelecekteki web vizyonuna göre, dijital pod’unuzu telefonunuz üzerinden e-posta gibi tüm temel uygulamalarınıza, aynı zamanda dizüstü bilgisayarınıza, masaüstü bilgisayarınıza ve TV gibi daha büyük ekranlara erişmek için kullanabileceksiniz.

Büyüklerden birisi parçalanacak

Tim Berners-Lee’nin gelecekte olabileceğini söylediği bir diğer şey de büyük bir teknoloji şirketinin bölünmeye zorlanması. Geçtiğimiz hafta, teknoloji devlerini, rakip ürünlerin gelişmesine izin vermek için platformlarını değiştirmeye zorlayan Avrupa Birliği’nin dönüm noktası niteliğindeki Dijital Piyasalar Yasası (DMA), daha sağlıklı bir teknoloji rekabeti ortamına yol açacağı umudunu savunan büyük bir adımla resmi olarak yürürlüğe girdi.

Bir teknoloji firması, DMA kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal etmesi durumunda küresel yıllık gelirinin yüzde 10’una kadar veya tekrarlayan suçlar için yüzde 20’sine kadar para cezalarına çarptırılabilecek. Berners-Lee, teknoloji şirketlerinin düzenleyiciler devreye girmeden önce kendi başlarına doğru olanı yapmalarını tercih ettiğini belirterek, “Bu her zaman internetin ruhu olmuştur” diyor.

Berners - Lee : “Belki de regülasyon olasılığı şirketleri biraz harekete geçirdi fakat her şey çok hızlı değişiyor. Yapay zekâ çok çok hızlı değişiyor.Yapay zekâda tekeller var.İnternette de tekelleşmeler olmuştu.Ancak bu tekeller çok hızlı şekilde değişti. Belki gelecekte bir noktada, düzenleyici kurular büyük şirketleri parçalamak, bölmek için çalışmak zorunda kalacak. Ancak bunun hangi şirket olacağını bilmiyoruz” açıklamasını yaptı.