Pamuktaki sorunlar değer zincirinde maliyet yaratır

Özlem SARSIN

İzmir Ticaret Borsası 2024/25 sezonu pamuk rekoltesi sonuçlarını açık­ladı. Pamuk üreticisinin zor günlerden geçtiğini ve acilen desteklenmesi gerektiğinin al­tını çizen İzmir Ticaret Borsa­sı (İTB) Yönetim Kurulu Baş­kan Yardımcısı Bülent Uçak, “Gerçek anlamda desteğe ihti­yaç olduğunda destek vermek lazım. 1,60 kuruş destek destek olmaktan çıktı.

Son 3 yılda ül­kemizde her şey 4-5 misli ar­tar hale geldi. Konfeksiyon, pa­muk, tekstil genelinde sıkın­tı var. 2025 yılına kadar kimin ne kadar kalacağını bilemiyo­ruz. Destek lazım, o da bugün lazım. Yarın öbür gün her şey yoluna girdiğinde bu destekler verilir ya da verilmez. Benim üreticimin ürettiği pamuğun 160-165 sente satılmasını doğ­ru bulmuyorum. Şimdi des­tek lazım. Biz dünya fiyatları ile aynı noktaya geldiğimizde destek verilmeyebilir, önem­li değil. Ama dünya üreticisini desteklerken biz maalesef des­tek olmuyoruz” dedi.

“Pamuk fiyatları yerinde sayıyor”

Pamuk fiyatlarının yüksek enflasyondan sanki etkilen­memiş gibi yerinde saymaya devam ettiğini söyleyen Uçak, “Fiyatlar hatta ara ara gerile­di. 2023 yılında pamuk üretim maliyeti ortalama 25 TL se­viyelerindeyken bu yıl mali­yetler verime göre değişmek­le birlikte 28-32 TL bandında seyrediyor. Ortalama maliyet artışı yaklaşık yüzde 17. Bor­sadaki mahlıç yani çekirdekiz pamuk fiyatına baktığımızda geride bıraktığımız sezon orta­laması 53 TL seviyesinde. Yeni mahsul 41 renk pamuk ise 58 TL’den işlem görüyor” dedi.

Dünya pamuk fiyatlarının ise Cotlook A Indeks’de 61 TL ve ABD Memphis pamuk fi­yatlarının 63 TL seviyelerinde olduğuna dikkat çeken Uçak, “Yurt dışıyla fiyat farkımız ba­zı kalitelerde 10 TL’ye yaklaşı­yor. Tabi hal böyle olunca ih­racat artmaya başladı ve bu sezon neredeyse 300 bin to­na ulaştı. Buna karşın aynı dö­nemde 760 bin tonun üstünde ithalatımız oldu. Geçtiğimiz sezon ortalama 2,03 dolardan pamuk ithal ederken, ortala­ma ihraç fiyatımız 1,91 dolar oldu. 1,5 milyon tonun üstün­de tüketimimiz olan bir piya­sada, yurtdışına ucuza pamuk satıyor, karşılığında ise yine yurtdışından pahalıya pamuk alıyoruz” dedi.

“Üretimde yaşanan sorun tüm bileşenleri etkiler”

Diğer taraftan, uzun yıllar­dır dış ticaret fazlası veren hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün de zor zaman­lar geçirdiğinin altını çizen Uçak, “ Ocak-Eylül 2024 dö­neminde geçen yılın aynı dö­nemine göre Türkiye hazır­giyim ve konfeksiyon ihraca­tımızda yüzde 8,5 oranında azalma yaşanmıştır. Bunu ta­kiben, hazırgiyim ihracatının genel ihracattaki payı da ge­çen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,1 düşmüştür. Benzer şekilde Türkiye’nin tekstil ve hammaddeleri ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüz­de 2,2 gerilemiştir. Herhalde bu veriler, pamuk sektörünün sorunlarının sadece pamuk üretiminden ibaret olmadı­ğını, üretimde yaşanan bir sorunun sektörün tüm bile­şenlerini olumsuz etkilediği­ni göstermek için yeterli ola­caktır” dedi.

Pamuğun, sürdürülebi­lir şekilde desteklenmesi ge­rektiğini ifade eden Uçak, “Ülkemizin içinde bulundu­ğu enflasyonist ortamda bu desteklerin yeterli olmadı­ğını belirtmek zorundayım. Her şeyden önce kütlü pamuk prim desteğinin son üç yıldır 1 lira 60 kuruş sevi­sinde kalması ve hiç artmaması üreticimizde ve bizlerde hayal kırıklığı yarat­tı. Üretim maliyeti kilo başına ortala­ma 30 lira olan kütlü pamuk güncel piya­sada ortala­ma 23 lira­dan alıcı bu­luyor. Üretici ise haklı olarak ma­lını maliyetin altında satmak istemiyor. Piya­sanın düzelmesi ve üre­ticinin zarar etmemesi için geçtiğimiz yıl talep ettiğimiz kilogram başı­na 5 liralık prim desteğini, yeterli olmamasına rağmen artırmadan bu sene de talep ediyoruz” dedi.

“Pamuk üreticileri ciddi mali sıkıntılar ile yüz yüze”

Ege Tekstil ve Hammaddele­ri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Tolga Uskuç, sektörün tamamının zor gün­ler yaşadığını söyleyerek, “İhracat sıkıntıları hepimizin önünde. Pamuk üreticileri çok ciddi mali sıkıntılar ile yüz yüze. Sürdürülebilirliğin sağ­lanması için mutlaka çiftçile­rin ayakta kalmasının sağlan­ması lazım. Pamuk kaynağını elde edebilmemiz için çiftçi­lerin desteklenmesi gerek. Bugün desteğe maalesef çok ihtiyaç duyduğumuz günler maalesef desteklerin en az yapıldığı günlerdeyiz” dedi.

Ekim alanlarındaki artış İzmir’de gerçekleşti

Ege Üniversitesi Ziraat Fakül­tesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Bolca, pamuk hasa­dında geçen yıla göre sıkın­tılar olduğunu kaydetti. Pa­mukta hastalık olduğunu söy­leyen Bolca, su eksikliğinin belli bölgelerde ciddi oranda hissedildiğini ve bazı bölgelerde de za­manında su verile­mediğini belirtti. Buna bağlı olarak bu yıl verimde or­talama yüzde 4,5-5 civarında düşüş ol­duğunu söyleyen Bol­ca, ekim alanlarının 104 binden 115 bin hekta­ra yükseldiğini kay­detti. Artışın büyük bir bölümünün İzmir’de gerçekleştiğini söyleyen Bolca, “Belli bölgelerde çiftçi artık buğday, mısır ekiminden kaçarak pamuk üretimine dönüş yaptı. Ancak ekim alanı­na paralel olarak verimde bir artış olmadı maalesef” dedi.