İBB’nin binlerce kişiyi sınavsız işe alım usulü TİHEK kararına girdi

Daha önceki yazılarımızda ilansız ve sınavsız personel alımının yaygın bir şekilde uygulandığını belirtmiştik. İstanbul Büyükşehir Belediyesine ait bir şirkette güzellik kraliçesinin kariyer uzmanı olarak sınavsız atanmasını okuyucularımız hatırlayacaktır.

Bu yazımızda Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu tarafından İstanbul Büyükşehir Belediyesinde seçimler sonrasında çıkarılan işçilerin şikayetleri üzerine yapılan inceleme sonucunda verilen karardaki ilginç bilgileri paylaşacağız.

İstanbul Büyükşehir Belediyesinde çalışan personelin haksız nedenlerle işten çıkarılmak suretiyle çalışma hakkının ihlal edildiği ve varsayılan temelde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği iddialarına ilişkin yapılan inceleme sonucunda ayrımcılık yapıldığı gerekçesiyle Belediyeye 141.934 TL idari para cezası verilmiştir.

Verilen idari para cezasının caydırıcı olmadığını düşünüyoruz. Bu nedenle kanunda düzenlenen idari para cezalarındaki tavanın arttırılmasında fayda olacağını düşünüyoruz.

Yine TİHEK kararında İş Müfettişleri tarafından yapılan incelemede toplu işten çıkarmaların yapıldığı da tespit edilmiştir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Kurulu tarafından 10/1/2023 tarihli ve … sayılı yazıda muhatap Belediyeye bağlı iştirakler hakkında inceleme yapıldığı, incelemeler sonucunda 4857 sayılı Kanun’un «Toplu işten çıkarma ile ilgili hükümlere aykırılık» başlıklı 100’üncümaddesi gereği iştirakler hakkında idari yaptırım uygulandığı ifade edilmiştir.

Kararda başka ilginçliklere de rastlıyoruz. Kararda işten çıkarmalar sonrasında aday havuzundan ilansız ve sınavsız personel alınmasında uygulanan formülü de görüyoruz. Bu konuda kararda şu ifadelere yer verilmiştir:

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Hukuk Müşavirliğinin 25/9/2019 tarihli ve … sayılı yazısıyla verilen cevaplara göre;

- 23/6/2019-18/9/2019 tarihleri arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı iştirak şirketlerinde iş akdi işveren tarafından feshedilen personel sayısının 1.466 olduğu,

- İşten çıkarılan personele feshin kısa mesaj ile bildirildiği, akabinde büroda çalışan personele elden tebligat yapıldığı,

- Sahada çalışan personele kayıtlı ikamet adreslerine tebligat gönderildiği,

- İş akdi feshedilen işçilere ödenen kıdem tazminatı tutarının 7.050.536 TL (brüt), ihbar tazminat tutarının ise 9.087.482 TL (brüt) olduğu,

- İşe alımda ilan usulüne göre personel seçiminin yapıldığı,

- “https://kariyer.ibb.istanbul/” havuzunda yer alan aday özgeçmişleri arasından seçim yapıldığı,

- Söz konusu işçi alımlarının mülakatlarının 2019 yılının Şubat, Mart, Haziran ve Kasım aylarında gerçekleştiği,

- 23/6/2019 tarihinden sonra işten çıkarmaların yaşandığı iştiraklerde 24/10/2019 tarihi itibariyle 721 yeni işçi alındığı,

- 23/6/2019 tarihinden önce işe alım süreçlerinin ortalama 71 günde tamamlanmasına rağmen belirtilen tarihten sonra işe alınan işçilerin ortalama işe başlatılma sürecinin daha kısa olduğu,

- 2019 yılının Haziran ayında 83 kişi, Temmuz ayında 76 kişi, Ağustos ayında 125 kişi, Eylül ayında 170 kişi, Ekim ayında ise 267 kişinin işe alındığı, belirtilmiştir.

Karardan da anlaşılacağı üzere bizzat belediyenin vermiş olduğu bilgiye göre, “https://kariyer.ibb.istanbul/” havuzunda yer alan aday özgeçmişleri arasından seçim yapıldığını ve personel alımında ilan ve sınav yapılmadığını görüyoruz. Daha açık ifade ile birilerine ya da teşkilatlar vasıtasıyla aday havuzuna müracaat yaptırılıyor ve buradaki özgeçmişler arasından yapılan sözde sınavlarla personel alınıyor. Maalesef bu ibretlik durum hala belediyelerde aynen devam ediyor ve ilgililerde çözüm üretme yerine sadece seyrediyor.

Yıllardır yazılarımızda belediye iştiraklerinin sınavsız personel alımı için nasıl kullanıldığını yazıp duruyoruz. Bu durum Sayıştay raporlarına da yansımasına rağmen bu konuda bir arpa boyu yol katedilemedi. Adeta kamu kaynaklarıyla ahbap çavuş ağırlaması yapılıyor ve bu durum da her geçen gün katlanarak devam ediyor.

Böyle olunca da her başkan değişikliğinde adeta personel kıyımı yaşanıyor. Atananlar yasal yollara başvursalar da tazminatları ödenip göreve tekrar başlamaları engelleniyor. Oluşan zarar ise Şirketlerin gider hanesine yazılıyor. Doğrusu bu durum, kimsenin umurunda olmuyor.

Yukarıda açıkladığımız üzere, personel istihdamındaki rahatlık adeta belediye Şirketlerini modern Alibaba çiftliklerine döndürmüştür. Sayıştay raporlarına göre birçok şirket kötü yönetimden dolayı iflasın eşiğine gelmiştir. Yine bu Şirketler ihalesiz iş yapma için adeta paravan olarak kullanılıyordu. Bu nedenle de belediye şirketlerinin milyarlarca TL olan kamu borcunun tahsilinde ciddi zorluklar yaşanmaktaydı. Bunun üzerine harekete geçilerek belediye alacaklarının tahsilindeki yöntemin belediye şirketlerine de uygulanması sağlandı.

Bu çerçevede 27 Kasım 2024 tarihinde İl Özel İdareleri ve Belediyeler ile Bu İdarelere Bağlı Kuruluşların ve Bunlara Ait Tüzel Kişilerin Borçlarına Karşılık Genel Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilat Toplamı Üzerinden Ayrılacak Paylardan Yapılacak Kesintilere İlişkin Esaslarda değişiklik yapıldı.

Belediyeler değişiklik sonrasında feryada başladılar. Belediye şirketleri hesapsız kitapsız bir şekilde her türlü harcamayı yapıp SGK alacaklarına gelince de nasıl olsa bir gün öderiz mantığı ile hareket ediyorlardı. Belediye başkanları da kısa yoldan Şirketlerin bizle ilgisi yok, borç bizim değil onların diyorlardı. Şimdi ise deniz bitti ve kara göründü. Bu nedenle belediye başkanları şirketlere sahip çıkacaklardır. Yoksa iş yapamaz hale gelip iflas bayrağını çekmeyle karşı karşıya kalacaklar.

Yapılan düzenleme sonrasında SGK, belediye şirketlerinden alacaklarını Hazine ve Maliye Bakanlığına bildirecek ve her ay İller Bankası’nca belediyelere aktarılan ödeneklerden kaynaktan keseceklerdir. Önceki sisteme alışan belediyelerin feryadının sebebi ise alışkın oldukları önceki sistemin sona ermesidir.

Bundan sonra belediye başkanları hesaplarını daha dikkatli yapacaklardır. İsterse yapmasınlar. Faturayı kimin ödeyeceği şimdiden belli oldu.