Güneş aktivitesinin artması uyduların Dünya’ya düşmesine sebep oldu

Avustralya'nın Curtin Üniversitesi'ne ait Binar Uzay Programı'na ait üç küçük uydu, geçen hafta Dünya atmosferine girerek yandı. Bu, her ne kadar beklenen bir durum olsa da, bu uyduların beklenenden çok daha erken, sadece iki ay sonra yok olması, bilimsel testler ve sistem denemeleri için değerli zamanı kaybettirdi. Normalde altı ay sürmesi beklenen bu görev, üçte bir sürede sona erdi.

Binar-2, Binar-3 ve Binar-4 olarak adlandırılan bu uydu grubu, düşük Dünya yörüngesinde (2.000 km'den daha az yükseklik) bulunan CubeSat’lar olarak biliniyor. Bu tür uydular, yeryüzüne yakın yörüngede yer aldıkları için zamanla yavaşlar ve atmosferin yoğun katmanlarıyla sürtünme nedeniyle yavaşça Dünya'ya doğru çekilirler, en sonunda atmosferde yanarak yok olurlar. Ancak Binar uyduları, beklenenden çok daha erken, yalnızca iki ay dayanarak yok oldu.

Peki, bu erken yok olmanın nedeni neydi? Son zamanlarda, Güneş’teki faaliyet önemli ölçüde arttı. Bu artış, Binar uyduları gibi düşük yörüngedeki birçok uyduyu etkiliyor. Science Alert'de yer alan habere göre; Güneş’in güçlü aktiviteleri, uzaydaki uydular üzerinde büyük bir tehdit oluşturuyor. Yüksek Güneş aktiviteleri, uyduların yörüngelerindeki bozulmalara yol açarak, onların beklenenden çok daha hızlı bir şekilde Dünya'ya düşmesine neden olabiliyor.

GÜNEŞ AKTİVİTESİ NEDEN YÜKSEK?

Güneş aktivitesinin bu kadar yüksek olmasının nedeni, Güneş’in manyetik alanındaki değişikliklerdir. Güneş, her 11 yılda bir manyetik kutuplarını tersine çevirir ve bu döngünün ortasında aktiviteleri zirveye ulaşır. Bu döngüyle ilgili tahminler yapılsa da, Güneş’in spesifik aktiviteleri öngörülemez ve bu tür tahminler henüz gelişmekte olan bir bilim dalıdır.

Son birkaç ayda, Güneş’in aktiviteleri, beklenenin 1,5 katı kadar daha yüksek seviyelere ulaşarak, uydular için ciddi riskler oluşturdu. Bu artan solar aktivite, daha fazla güneş lekesi, güneş patlaması ve daha güçlü güneş rüzgarları gibi fenomenlere yol açıyor. Bu durum, özellikle düşük yörüngedeki uydular için atmosferik sürüklenme oranını artırarak, bu uyduların yavaşlamasına ve Dünya'ya düşmesine sebep oluyor.

364 GÜN BOYUNCA YÖRÜNGEDE KALDI

Binar Uzay Programı, Curtin Üniversitesi tarafından yürütülen ve uzayda operasyon yapma bariyerlerini azaltmayı amaçlayan bir araştırma programıdır. Programın ilk uydusu Binar-1, Eylül 2021'de başarılı bir şekilde yörüngeye fırlatıldı ve 364 gün boyunca yörüngede kaldı. O dönemde Güneş aktivitesi daha düşük olduğu için, uydu beklenen süreden daha uzun süre yörüngede kalmayı başarmıştı.

Ancak Binar-2, 3 ve 4’ün görev süresi, Güneş’in beklenenden fazla aktif olması nedeniyle yalnızca iki ay sürdü. Bu, CubeSat misyonlarının düşük maliyetli olmasına rağmen, erken sona ermesinin oldukça pahalı olabileceğini bir kez daha gösterdi. Özellikle ticari uydular için daha doğru uzay hava tahminleri yapma ihtiyacı oldukça belirgin hale geldi.

Güneş’in aktivitelerinin zamanla azalma göstermesi bekleniyor. Güneş’teki bu yüksek aktivitenin 2026’ya kadar düşmesi ve 2030 civarında Güneş’in minimum aktivite seviyesine geri dönmesi öngörülüyor. Bu durum, Binar Uydu Programı’na ait bir ders olsa da, program yetkilileri gelecekteki misyonlar için hazırlık yapmaya devam ediyor. Gelecekteki uydu fırlatmalarının daha istikrarlı bir uzay hava koşulunda gerçekleştirilmesi planlanıyor.