Deprem enkazından 103 yıllık top mermisi çıkarıldı: Kurtuluş Savaşı’nın tarihi mirası

Kahramanmaraş halkının Fransız işgaline karşı 21 Ocak 1920’de başlattığı 'Milli Mücadele' sırasında, Fransızlar tarafından Şeyh Turan Camii'ne top atışı yapıldı. 75 milimetrelik top mermisi caminin minaresine isabet etti, ancak patlamadı. 22 gün 22 gece süren kahramanca direnişin sonunda, Kahramanmaraş halkı dışarıdan destek almadan Fransızları şehirden kovmayı başardı. Bu top mermisi, Fransız işgalinin sembolü olarak 103 yıl boyunca cami minaresinde kaldı ve 6 Şubat 2023'te meydana gelen depremlerde camiyle birlikte yıkılana kadar varlığını sürdürdü.

MERMİ KORUMA ALTINA ALINDI

Depremin ardından, tarihi Şeyh Turan Camii'nin aslına uygun şekilde yeniden inşa edilmesi için Gaziantep Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından başlatılan enkaz ayrıştırma çalışmalarında, 103 yıllık top mermisi çıkarıldı. Yaklaşık 20 ay sonra bulunan mermi koruma altına alındı. Çalışmaları yerinde incelemek için Kahramanmaraş’a gelen Gaziantep Vakıflar Bölge Müdürü Adem Bozkurt, caminin 17. yüzyılın ortalarında inşa edildiğini ve bugüne kadar dört kez restorasyon geçirdiğini belirtti.

Bozkurt, Şeyh Turan Camii’nin yıllar içinde ana yapısındaki alanı kaybettiğini ve 2023 depremlerinde tamamen yıkıldığını belirtti. Bozkurt, “Bu camimizin bir diğer özelliği ise Fransızlarla yapılan mücadelede, Fransızların attığı bir top mermisinin minarenin kuzeybatı kısmına gömülü olarak 103 yıldır durmasıydı. Depremin ardından minarenin de yıkılmasıyla birlikte top mermisi ve cami enkaz haline geldi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü ekipleri, depremden hemen sonra bölgede hasar tespiti yaparak tarihi eserleri koruma altına aldı ve çalışmalar hızlıca başlatıldı” dedi.

KAHRAMANMARAŞ MÜZESİNDE SERGİLENECEK

Bozkurt ayrıca Şeyh Turan Camii'ni 2025 yılı sonuna kadar yeniden inşa etmeyi hedeflediklerini belirtti. 
Ancak caminin özgün karakteristik özellikleri ve doğal şartlara bağlı olarak bu sürecin değişebileceğini de vurguladı. Bozkurt, “Şeyh Turan Camii’nde Kahramanmaraş’a özgü ve özel olan top mermisini enkazın arasında bulduk. Mermiyi muhafaza altına aldık ve Kahramanmaraş Müzesi’ne göndererek sergilenmesini sağlayacağız. Ayrıca, Genelkurmay Başkanlığı tarafından incelenecek. Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü de caminin tarama, jeoradar ve restorasyon projelerini hazırlayacak” dedi.

Bozkurt, Şeyh Turan Camii'nin, enkazdan çıkarılan orijinal taşlar ve diğer malzemeler kullanılarak yeniden inşa edileceğini ve Kahramanmaraş halkının hizmetine sunulacağını belirtti. Bozkurt, "Bulduğumuz top mermisi Kahramanmaraş Müzesi’ne teslim edildikten sonra Genelkurmay Başkanlığı tarafından incelenecek. İnceleme sonrası yüksek ihtimalle Kahramanmaraş Müzesi’nde sergilenmesi sağlanacak" diye ekledi.

Şeyh Turan Camii'nin restorasyonu tamamlandıktan sonra, 103 yıllık top mermisinin tekrar minareye yerleştirilip yerleştirilmeyeceği kararının Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından verileceğini belirten Bozkurt sözlerine şu şekilde devam etti: 

Merminin sergilenmesi veya minareye yerleştirilmesi konusundaki nihai karar, restorasyon sürecinin tamamlanmasının ardından alınacak.