Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: Barışın tam zamanı

Takip edenler biliyor: Savaş, pek çok etaptan geçti. Hamle üstünlüğü kimi zaman Rusya’da oldu kimi zamansa Ukrayna’da. Şimdi Rusların geçen ekimden bu yana yüklendikleri Donetsk ilindeki Avdiyivka’yı almasıyla inisiyatif tekrar Rusya’ya geçti.

Avdiyivka, savaştan önceki nüfusu 31 bin olan bir belde. Bu küçük kentin, birkaç açıdan önemi büyük. Birincisi ulaşım (özellikle demiryolu) ağlarının bulunduğu bir yerde ve burasının Rusya’nın eline geçmesi, doğu bölgelerinde Ukrayna’yı zora sokarken Ruslara üstünlük sağlamış olacak. İkincisiyse Avdiyivka, Ukrayna’nın 2014’ten beri tahkim ettiği bir bölgeydi (Donetsk ve Lugansk illerinin bulunduğu Donbas bölgesinin üçte biri, 2014’ten 2022’ye kadar Rus yanlısı ayrılıkçıların elinde kalmıştı. 2022’deyse Rusya, Donbas’a doğrudan girmişti). Ukrayna’nın 10 yıldan beri tahkim ettiği bu son bölgenin de Rusya’nın kontrolüne geçmesi, Rus ordusunun batıya doğru ilerleyişini kolaylaştırdı. Üçüncüsü Avdiyivka, Donetsk il merkezine 15 kilometre mesafedeydi ve Ukrayna topçusu, Donetsk’teki Rusları uzaktan vurabiliyordu. Şimdi Donetsk’teki Ruslar, daha güvenceye alınmış oldu.

MOTİVASYON SORUNU

Ukrayna, Rus birliklerinden bazı yerleri geri alabildiyse bu, askerlerin ve toplumun önemli kısmının motivasyonu ve Batı’dan aldığı destek sayesindeydi. Şimdi her iki konuda da sorun var: Bir taraftan iki yıldan beri savaşta bulunanların çoğu eve dönmek istiyor, fakat ülke genelinde motivasyon düştüğü için cepheden gelecek olanların ve savaşta ölenlerin yerine yeni askerin nasıl gönderilebileceği henüz belli değil (Geçen yazıda ele almıştım). İkincisiyse ABD’den yardımın ne zaman geleceği belli değil. Önceden Ukrayna’ya gönderilmiş olan cephaneler tükenmeye yüz tuttu. Bunlar da Rusya’nın ilerlemesini kolaylaştırdı.

İÇERİYE YANSIYACAK

Avdiyivka’dan çekilmek, Ukrayna lideri Zelenski’yi de zora soktu. Çünkü başkomutanı daha yeni değiştirmişti ve eski başkomutanın aksine Zelenski ve çevresi, Avdiyivka’ya ilave kuvvetler gönderip burayı savunmayı istiyordu. Ama takviye kuvvetler, gönderildikten kısa süre sonra Rusların ani şekilde kuşatması üzerine son anda apar topar çekiliverdi. Bu ve benzeri durumlar, Zelenski’yi iç siyasette de zora sokacak.

2022 Mart’ında yani daha savaşın başlarında Türkiye’nin girişimiyle Rusya ve Ukrayna İstanbul’da görüşmüş ve barışın eşiğine gelinmişti. Sonrasında dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın ve ABD’nin Ukrayna’ya baskı yapıp müzakereleri çıkmaza soktuğu artık herkesin malumu. Savaşın uzaması, her şeyi daha da çetrefilleştirdi ve Rusya, taleplerini daha radikalleştirdi. O dönemde Ukrayna’yı erken zafer havasına sokanlar, bugün yardım gönder(e)miyor. Durumun Kiev’in daha da aleyhine dönmeden barış yapılması hem Ukrayna’nın hem de Türkiye’nin çıkarına.