BM’nin Filistinliler için yardım kuruluşu diplomatik baskıyla karşı karşıya

Giderek daha da çorak bir araziye dönüşen Gazze’de çok az sayıda uluslararası yardım kuruluşu faaliyet gösterebiliyor. Bunlardan birisi de Birlemiş Milletler.

Birleşmiş Milletler'e bağlı Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu (UNRWA) 1949 yılında kuruldu ve Gazze, Batı Şeria, Suriye, Lübnan ve Ürdün'de çalışarak İsrail devletinin kurulmasıyla birlikte evlerini terk etmek zorunda kalan ya da kaçan 700 bin Filistinli için çalıştı.

Birçok Batılı hükümet ise bazı UNRWA personelinin 7 Ekim'de İsrail'e yapılan saldırılara karıştığı iddiaları üzerine kuruluşa yönelik fonlarını askıya aldı. Kuruluşun başkanı bu nedenle iki milyon Gazzelinin bel bağladığı yardımın sona ermek üzere olabileceğini söylüyor.

UNRWA yerinden edilen insanların barınması için faaliyet gösteriyor. Bölgede İsrail'in girmesine izin verdiği yardımları dağıtan tek kuruluş. Ancak UNRWA bundan çok daha fazlası. Gazze'nin bitmek bilmeyen şiddet, kuşatma ve yoksulluk döngüsü içinde bölgenin yoksun kaldığı temel altyapı ve günlük yaşamsal araçları sağlıyor.

Öğretmen eğitim merkezleri ve yaklaşık 300 ilkokul da dahil olmak üzere tıbbi ve eğitim tesisleri işleten kuruluş, genç Filistinliler için ders kitapları da üretiyor. Sadece Gazze'de yaklaşık 13 bin kişiye istihdam sağlıyor. Gazze'de faaliyet gösteren en büyük BM kuruluşu olarak da insani yardım çabalarında kilit rol oynuyor.

Aynı zamanda yıllar içerisinde de siyasi tartışmaların ortasında oradan oraya sürüklendi. İsrail, kuruluşu Filistinlilerin mülteci statüsünü pekiştirdiği ve 1948'de ya da sonraki savaşlar sırasında sürüldükleri topraklara geri dönüş hakkı umutlarını teşvik ettiği gerekçesiyle eleştiriyor.

Mültecilerin kaderi Arap-İsrail çatışmasında temel bir mesele haline geldi. Pek çok Filistinli, bugün bir kısmı İsrail'de bulunan tarihi Filistin topraklarına geri dönme hayalini kuruyor. İsrail bu iddiayı reddediyor ve UNRWA'nın mülteci statüsünün miras yoluyla geçmesine izin veren yapısını sık sık eleştiriyor.

'Nefret ve hoşgörüsüzlük'

Dahası, İsrail hükümetleri uzun zamandır kuruluşun eğitim ve ders kitaplarının İsrail karşıtı görüşleri barındırdığını öne sürüyor.

İsrailli bir kuruluş olan Okul Eğitiminde Barış ve Kültürel Hoşgörüyü İzleme Enstitüsü (IMPACT-se) 2022 yılında UNRWA eğitim materyallerinin öğrencilere İsrail'in "Filistin kimliğini silmeye, Filistin mirasını çalmaya ve tahrif etmeye ve Kudüs'ün kültürel mirasını silmeye" çalıştığını öğrettiğini söyledi. IMPACT-se, kuruluşun “antisemitizm, nefret, hoşgörüsüzlük ve tarafsızlıktan yoksunluğu" teşvik ettiğini de ekledi.

Avrupa Komisyonu, okul kitaplarında "şiddete teşvik de dahil olmak üzere antisemitist materyaller" tespit ettiğini açıkladı. Avrupa Parlamentosu defalarca AB'nin Filistin Yönetimi'ne sağladığı fon için bu tür içeriklerin kaldırılması şartı getirilmesi yönünde çağrılarda bulundu. UNRWA daha önce eğitim materyalleri hakkında hazırlanan raporların "yanlış ve yanıltıcı" olduğunu ve söz konusu kitapların çoğunun okullarında kullanılmadığını söyledi.

2018 yılında, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun destekçisi Donald Trump yönetimi, UNRWA'yı " telafi edilemez bir biçimde kusurlu" olarak nitelendirerek mali desteğini tamamen kesmişti.

Şimdi ise bazı Batılı hükümetler de UNRWA’ya verdikleri fonları dondurdu. Kuruluş, bununla birlikte kendisine kayıtlı 5,3 milyon Filistinli mülteci için önemli sonuçlar doğurabilecek ciddi bir sorunla karşı karşıya.

Kararı alan ülkelerden biri olan ABD, kuruluşa 2022’de yaklaşık 340 milyon dolar fon ayırdı. Washington yönetimi bu meblağ ile birlikte en büyük bağışçı konumunda. Finansmanı askıya alan Almanya da o yıl 162 milyon dolar göndererek ikinci sırada yer alıyor.

İsrail uzun zamandır BM organlarını taraflılık ve antisemitizmle suçluyor. Şimdi ise Gazze'deki savaş nedeniyle içeride ve dışarıda giderek artan eleştirilerle karşı karşıya kalan hükümet, argümanlarını güçlendirmek ve odağı bir şekilde değiştirmek için bu fırsatı değerlendirdi.

Bu aynı zamanda İsrail'in Batılı müttefikleri için de bir yandan İsrail'e anlayış ve destek gösterme, diğer yandan da saldırıları azaltması için hükümet üzerindeki baskıyı sürdürme şansı yaratıyor.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Kirby fonların durdurulmasına rağmen, “bir avuç personelin Gazze’deki binlerce hayatın kurtarılmasında yardımcı kuruluşun tamamını lekelememesi gerektiğini” söylemekten de çekinmedi. Kirby, UNRWA için “önemli işlere imza atıyorlar” dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı'nın UNRWA'yı "Hamas'ın sivil kolu" olarak nitelendirmesi ve çatışma sonrası Gazze'de bir rolü olmaması gerektiğini söylemesi şu soruyu akla getiriyor: Birleşmiş Milletler'in paramparça olmuş bir bölgenin parçalarını toplamasına izin verilmeyecekse neye verilecek?