Binlerce meşrubat, şeker, atıştırmalık marketlerde yasaklanıyor: Uymayana ceza yağacak
ABD'nin çeşitli eyaletlerinde ilerleyen yasa tasarıları, gıda katkı maddeleriyle ilgili önemli düzenlemeleri hayata geçirmeyi hedefliyor. Bu tasarıların yasalaşması durumunda, binlerce sevilen şekerleme, atıştırmalık ve meşrubat, mevcut halleriyle yasaklanabilir. Kaliforniya’nın Ekim 2023’te kabul ettiği ve "Skittles Yasağı" olarak bilinen yasadan ilham alan New York, Pensilvanya ve Illinois gibi eyaletler de benzer adımlar atmaya hazırlanıyor.
Kaliforniya, bromlu bitkisel yağ, potasyum bromat, propilparaben ve Red 3 gibi dört katkı maddesini yasaklayan çığır açıcı bir yasağı onayladı. Bu maddeler, Avrupa’da kanser ve doğurganlık sorunlarıyla ilişkili oldukları için yıllardır yasaklı durumda. Yeni yasa, bu kimyasalların bulunduğu gıdaları üreten şirketleri ya formüllerini değiştirmeye ya da yasal yaptırımlarla karşı karşıya kalmaya zorlayacak.
Diğer Eyaletler Harekete Geçiyor
New York, Illinois, New Jersey ve Pensilvanya gibi eyaletler de benzer yasal düzenlemeler üzerinde çalışıyor. New York’ta sunulan yasa tasarısı, azodikarbonamid ve bütillenmiş hidroksianisol gibi maddelerin yasaklanmasını öngörürken, Pensilvanya’daki tasarı, şekerleme ve işlenmiş gıdalarda yaygın olarak kullanılan Red 40, Yellow 5, Yellow 6, Blue 1 ve Blue 2 gibi gıda boyalarını hedef alıyor.
Pensilvanya'nın tasarısı, Avrupa’da çocuklarda hiperaktivite ile ilişkilendirilen bu boyaların tamamen yasaklanmasını öneriyor. Kaliforniya Çevre Koruma Ajansı’nın 2021 tarihli raporuna göre, bu boyalar dopamin düzeylerini etkileyerek dikkat eksikliği, hiperaktivite ve huzursuzluk gibi davranış bozukluklarına neden oluyor..
Uzmanlar ve Eleştiriler
Consumer Reports’un gıda güvenliği direktörü Brian Ronholm, FDA’nın güncel bilimsel verileri takip etmekte yetersiz kaldığını söylerken, eyaletlerin bu konuda harekete geçmesinin tüketiciler tarafından desteklendiğini belirtti. Ronholm, "Bu maddeler gıdalardan çıkarılmalı. Özellikle çocukların gelişim döneminde bu kimyasallara maruz kalması, uzun vadeli riskleri arttırıyor" dedi.
Öte yandan Ulusal Şekerlemeciler Birliği'nden Chris Gindlesperger, gıda boyaları ile hiperaktivite ya da kanser arasında nedensel bir bağlantı olduğuna dair yeterli kanıt bulunmadığını savunuyor. Gindlesperger, Kaliforniya’da yapılan çalışmanın eksik veriler içerdiğini ve bilimsel toplulukta bu konuda fikir birliği olmadığını ifade etti.
Kanser Riskleri ve Gelecek Beklentileri
Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar, Kırmızı 40, Sarı 5 ve Sarı 6 gibi boyaların böbrek ve kan kanserleriyle ilişkili olabileceğini gösteriyor. Ayrıca, bu boyaların kanserojen olduğu bilinen benzen ile kirlenmiş olabileceği de belirtiliyor. Bu veriler yasaklama çabalarını destekleyen bilimsel dayanakların temelini oluşturuyor.
FDA ve Gelecekteki Yönetmelikler
FDA, bromlu bitkisel yağın sinir sistemi üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle yasaklanmasını düşünürken, bu katkı maddesi halihazırda bazı soda ve meşrubatlarda kullanılmaya devam ediyor. Kampanya yürütücüleri, Avrupa’da bu maddelerin uzun süredir yasaklı olduğuna dikkat çekerek, ABD’deki şirketlerin tariflerini değiştirmenin zor olmadığını belirtiyor.
Eyalet bazındaki yasakların 2027 yılına kadar yürürlüğe girmesi bekleniyor. Bu süreç, üreticilere formüllerini yeniden düzenlemeleri için zaman tanırken, aynı zamanda tüketicilerin gıda güvenliği konusundaki beklentilerini karşılamayı amaçlıyor. Ancak yasa tasarılarının yasal bir statü kazanması için halen uzun bir onay sürecinden geçmesi gerekiyor.