Alman blokajı Akkuyu’da kırıldı, sıra Eurofighter’da
Almanya, AB’nin lokomotif ülkesi. AB-Türkiye ilişkilerinde ölçülü mesafeyi Berlin ayarlıyor. Bu kapsamda Türkiye’ye dönük örtülü yaptırımların başat aktörlerinden biri . 2019 yılında, Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilim nedeniyle AB’yi örtülü yaptırıma zorlayan Almanya’ydı. Berlin, savunma politikalarında ABD’ye bağımlı. Ukrayna savaşı ve Trump “tehlikesi” nedeniyle bu durumdan kurtulma çabaları var. Son dönemde, Almanya ile ilgili iki konu önemli gündem maddeleri haline geldi. Birincisi Akkuyu Nükleer
Almanya, AB’nin lokomotif ülkesi. AB-Türkiye ilişkilerinde ölçülü mesafeyi Berlin ayarlıyor. Bu kapsamda Türkiye’ye
dönük
örtülü
yaptırımların başat aktörlerinden biri
. 2019 yılında, Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilim nedeniyle AB’yi örtülü yaptırıma zorlayan Almanya’ydı. Berlin, savunma politikalarında ABD’ye bağımlı. Ukrayna savaşı ve Trump “tehlikesi” nedeniyle bu durumdan kurtulma çabaları var.
Son dönemde, Almanya ile ilgili iki konu önemli gündem maddeleri haline geldi. Birincisi
Akkuyu Nükleer Santrali
’nin inşasında kullanılan bazı malzemelerin -sözleşmeye rağmen- Türkiye’ye gönderilmemesi. İkincisi ise
Eurofighter meselesi
. Bu iki konuda önemli gelişmeler var. Anlatayım.
ÇİN’DEN İLK PARÇALAR GELDİ
İlk açıklama
Cumhurbaşkanı Erdoğan’
dan gelmişti. Erdoğan, “Santral için gelmesi gereken türbinlerin Alman gümrüğünde bekliyor olması gibi bir sıkıntımız var” demişti.
İkinci açıklamayı, biraz daha detaylı bir şekilde
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar
yapmıştı. Doğrudan
Siemens’in
adını vermişti Bayraktar. “Siemens’in henüz depolarında beklettiği, teslim etmesi gereken nükleer ada ile ilgili ekipman var. Siyasi tutumla alınmış bir karar” ifadelerini kullanmıştı. Alman hükümetinin, Siemens’e “Gönderme!” dediği bu ürünler nedeniyle
Akkuyu Nükleer Santrali’nin tamamlanmasında birkaç aylık gecikme yaşanacaktı.
Hatta Bayraktar, Alman firmayı işaret ederek “Mutlaka bir karşılığı olacaktır” demişti.
Ama neyse ki hızlı bir çözüm geliştirildi ve ilgili parçaların alternatifi Çin’den sipariş edildi. Fikri takip açısından Enerji Bakanlığındaki üst düzey kaynaklarımı aradım. “Malzemeler Çin’den geliyor mu?” diye sordum. Çin’den
ilk parti geçtiğimiz günlerde gelmiş
. Geri kalan parçaların da kısa süre içinde Türkiye’de olması bekleniyor. Almanya’nın ayak diremesi nedeniyle kaybedilen birkaç ayın telafisi mümkün olmayabilir ancak
Akkuyu’daki çalışmalar kaldığı yerden devam edecek
. Faturayı ise Alman şirket ödeyecek. Türkiye’ye uygulanan örtülü yaptırımların anlamsızlığını ortaya koyan bir gelişme bu.
“NATO ÜYELERİ YAPTIRIM UYGULAYAMAZ” BASKISI
Diğer konu Eurofighter meselesi. Türkiye’nin Eurofighter arayışıyla ilgili ilk detayları yine bu köşede okumuştunuz (
Eurofighter Köprüden
Önce
Son
Çıkış
Uyarısı mı? Kasım 2023
). Buna göre Türkiye, ABD ile F-16 görüşmeleri yaparken bir yandan da hava filosunu güçlendirmek için
4.5 nesil Eurofighter Typhoon
almak istiyordu. Üretici ülkeler İspanya ve İngiltere satış konusunda hevesliydi, ancak Almanya onay vermiyordu.
Geride kalan bir yılda (özellikle Haziran 2023’ten sonra) konjonktürde önemli değişiklikler yaşandı. Türkiye ve ABD yeniden konuşmaya başladı. Savunma alanında ABD’den bağımsızlığını kazanma arayışındaki Brüksel de Ankara ile temas kuruyor. Bu kapsamda Türkiye, hava savunma sistemi olan
Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne
dahil edildi
. Dışişleri Bakanı Fidan
, AB Gayrıresmi Dışişleri Bakanları Toplantısı’na davet edildi. Fidan orada “NATO üyeleri birbirlerine yaptırım uygulayamaz” baskısı kurdu. Son tahlilde yaptırımlar kalkmaya başladı. İsveç’i Kanada, Kanada’yı Hollanda, Hollanda’yı Norveç izledi. Ama Almanya hâlâ ayak sürüyordu.
“EUROFIGHTER’DA DÜĞÜM YIL SONU ÇÖZÜLÜR”
Buraya dikkat..
Der Spiegel
dergisi
Almanya Federal Güvenlik Konseyi
’nin gizli toplantıda Türkiye’ye 336 milyon EURO değerinde silah ihracını onayladığını yazdı. Buna göre Almanya, Türkiye’ye hava savunma füzeleri (Gökyüzü Kalkanı’nı hatırlayın), denizaltılar, fırkateynler ve torpidoların modernizasyonu için malzeme ihraç edecek. Bu haber,
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın New York’ta Almanya Başbakanı Scholz
ile görüşmesinin ardından geldi. Scholz’un önümüzdeki günlerde Türkiye’yi ziyaret etmesi de bekleniyor.
Askeri kaynaklarıma sözkonusu haberi sordum. “Bu satışla ilgili bize gelen resmi bir bildirim yok” yanıtı aldım. Devamında “Ancak haber doğrudur, bu yönde bir gelişme bekliyorduk” dediler. Bu gelişme,
uzun bir direncin ardından Almanya’nın da
örtülü
yaptırımlardan vazgeçmeye başladığını gösteriyo
r. Bir kaynağım bu seyrin Eurofighter konusuna da yansıyacağını söylüyor. “
Eurofighter’da düğüm yıl sonuna kadar
çözülecek” beklentisi Ankara’da hâkim.
ŞARTSIZ ALIM OLACAK
Bazı gazeteler, Almanya’dan gelen bu haber üzerine Eurofighter’da Berlin’le pazarlık yapıldığını ileri sürdü. Bu gazetelere göre Almanya şartlı satış yapmak istiyordu. Yani savaş uçaklarının nerede kullanılıp nerede kullanılmayacağı (terörle mücadele ima ediliyor) konusunda çerçeve isteniyordu. Kaynaklarıma bu iddiayı da sordum.
Böyle bir müzakerenin yapıldığı net ifadelerle reddedildi.
Altını çizerek yazalım:
Ankara
,
Eurofighter alırsa
, şartsız
alacak
. O uçaklar Türkiye’nin malı olacak. Nerede, nasıl kullanılacağına Türk Silahlı Kuvvetleri karar verecek. Açıkçası bunu konuşmak bile abes ama ben yine de yazayım istedim.