AB’den Gagavuz Türklerine yaptırım kararı

Avrupa Birliği (AB) Konseyi, “Rusya'nın Moldova’yı istikrarsızlaştırmak için yaptığı doğrudan girişimlere katkı sağlamak için ayrılıkçılık yaptıkları” gerekçesiyle Ortodoks Hıristiyan Türklerin yaşadığı Gagavuzya Özerk Bölgesi liderlerine yaptırım kararı aldı.

BBC Türkçe'den Yusuf Özkan'ın haberine göre yaptırımlar, dün AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell tarafından açıklandı.

AB yönetimi, Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi Başkanı Evghenia Gutul ile birlikte üç Türk yöneticiyi, "Moldova Cumhuriyeti'ni istikrarsızlaştıran eylemlerden" sorumlu tutuyor. AB Konseyi, 38 yaşındaki Gagavuzya Başkanı Evghenia Gutul'u, "Moldova'da ayrılıkçılığı teşvik etmek, bu şekilde anayasal düzeni yıkmaya çalışmak ve bağımsızlığı tehdit etmekle" suçluyor.

Listedeki diğer üç Türk yönetici ise farklı görevlerdeki Mihail Vlah, Iurii Cuzneţov ve İlya Uzun.

SEYAHAT YASAĞI GETİRİLDİ

AB'nin yaptırımlar listesinde, Gagavuzya'daki Türk liderlerin yanı sıra, Rusya'nın çıkarlarını yurt dışında ve özellikle Moldova'da desteklemeyi amaçlayan Rusya merkezli bir sivil toplum örgütü olan Evrazia örgütü ile bu örgütün kurucusu Nelli Parutenco da bulunuyor.

Evghenia Gutul ile yaptırım uygulanan diğer kişilere, AB ülkelerine seyahat yasağı getirildi. Ayrıca listedeki kişi ve kuruluşların AB içindeki mal varlıkları dondurulacak ve bunlara doğrudan ya da dolaylı olarak ekonomik kaynak sağlanması yasaklanacak.

AB yönetimi, 25 Haziran'da Ukrayna ile birlikte resmen tam üyelik müzakerelerine başladığı Moldova’nın egemenliği, güvenliği ve istikrarını tehdit eden eylemler gerekçesiyle geçen yıl Nisan ayında 16 kişi ve iki kuruluşa yönelik yaptırım kararı almıştı.

AB'ye göre, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana Moldova'yı istikrarsızlaştırma çabaları önemli ölçüde arttı. Bu da, AB yönetimine göre, dış sınırların istikrar ve güvenliği açısından doğrudan tehdit oluşturuyor.

AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Rusya'nın istikrarsızlaştırma girişiminin Moldova gibi egemen bir ülkeye ve demokratik yaşamına doğrudan oluşturduğunu söyledi, Borrell, “AB, Moldova halkının meşru isteklerine tüm desteğini sağlamaya devam edecek. Bugünkü yaptırımlar, Moldova'nın dayanıklılığına bir başka katkıdır” dedi.

GAGAVUZLAR KİMDİR?

Moldova sınırları içindeki Gagavuzya, yaklaşık 150 bin nüfusa sahip bir özerk cumhuriyet. Moldova'nın diğer kentleri ve Rusya'da yaşayanlarla birlikte toplam Gagavuz nüfusunun 250 binden fazla olduğu tahmin ediliyor.

Türkiye Türkçesine yakın bir dil konuşan Gagavuzlar, Rusya'nın yanı sıra Türkiye ile de yakın ilişkilere sahip.

Kökeni Oğuz Türklerine dayandığı düşünülen Gagavuzlar, Ortodoks Hıristiyan inancına sahip. Gagavuz sözcüğünün "Gök-Oğuz"dan türediği sanılıyor. Evghenia Gutul'un başkanı olduğu özerk yönetimin başkenti Komrat.

Bizans kaynaklarına göre 11. yüzyılda Balkanlar'a yerleştikleri belirtilen Gagavuzların büyük bölümü, 1812 yılında yaşadıkları Beserabya'nın Ruslar tarafından ilhak edilmesi üzerine Bucak’a yerleşti.

Gagavuzlar, 1856-1878 yılları arasında Moldova-Rumen idaresinde kaldı. Sovyetler Birliği, 2. Dünya Savaşı'nın başında Gagavuz memleketini Moldova ve Ukrayna cumhuriyetleri arasında bölüştürdü.

Sovyetler dağılınca Moldova bağımsızlığını ilan etti. Bunun üzerine ülkedeki milliyetçiliğin yükselişe geçmesiyle birlikte Gagavuzlar da özerklik taleplerini daha yüksek sesle dile getirmeye başladılar.

1994’teki referandumun ardından kabul edilen yasayla Moldova içindeki 4 enklav, özerk Gagavuz bölgesi olarak ilan edildi. Bu yasaya göre, Moldovalılar Romanya ile birleşirse Gagavuzlar bağımsızlığını ilan edebilecek.