4 bin 500 yıllık zeka oyunu keşfedildi

Yaklaşık 50 yıl önce İran’ın güneydoğusundaki Şehr-i Sukhteh bölgesinde bulunan antik bir masa oyununun kuralları, araştırmacılar tarafından yeniden oluşturuldu. 1977 yılında bir mezarda keşfedilen oyun seti, 4 bin 500 yıl öncesine, MÖ 2600-2400 yıllarına tarihleniyor.

Araştırmacılar, oyunun nasıl oynandığına dair uzun süredir süregelen gizemi çözmek için fiziksel kanıtlar ve modelleme yöntemlerini kullandı.

Set, 20 dairesel yerleşim alanı, 27 oyun taşı ve dairesel şekillerle işaretlenmiş dört zar içeriyor. İngiltere'deki Essex Üniversitesi’nden bilgisayar bilimcisi Sam Jelveh ve bağımsız arkeolog Hossein Moradi, oyunun kurallarını diğer antik oyunlarla karşılaştırarak geliştirdi. Araştırma, Royal Game of Ur ve Jiroft gibi benzer dönem oyunlarını temel aldı.

KURALLAR VE OYUN ALANI

Araştırmacılar, iki oyuncunun her biri için 10 'koşucu' taşı, 'güvenli ev' işlevi gören yıldız şekilli taşlar ve 'engelleyici' olarak kullanılabilecek koni biçimli taşlar önerdi. Taşlar, yılan şeklindeki bir oyun tahtasında hareket ettiriliyor. Tahtanın ana bölümü taşların başlangıç noktası, köprü bölümü hayatta kalma yolu, baş ve kuyruk kısmı ise oyunun finali olarak belirlenmiş.

Oyuncular, zar atarak taşlarını hareket ettiriyor ve rakiplerinden daha hızlı bir şekilde tahtayı tamamlamaya çalışıyor. Araştırmacılar tarafından önerilen kurallar, tahtanın yapısına, taşların işlevine ve zarlara uygun bir şekilde düzenlendi.

İSMİ BİLİNMİYOR

Şehr-i Sukhteh, MÖ 3. binyılda Doğu İran platosunun en önemli şehirlerinden biriydi ve bu oyun, o dönemdeki kültürel zenginliği yansıtan önemli bir bulgu olarak kabul ediliyor. Bu türden 100’den fazla oyun, benzer tarihlere ait olarak bu bölgede bulunmuş ve oyunların tahtalarının düzeni ve kullanılan malzemeler açısından çeşitlilik gösterdiği kaydedilmiş.


Araştırmacılar, bu tür oyunların genellikle “yirmi kare oyunu” veya “yirmilik oyun” olarak adlandırıldığını belirtti. Ancak her kültürün bu oyunlara farklı isimler vermiş olabileceği için oyunun gerçek adı hâlâ bilinmiyor.